The Robert Zajonc Institute for Social Studies

W wyniku wspierania międzydziedzinowej i międzynarodowej współpracy większość badań naukowych prowadzonych w 2014 roku w ISS lokowała się na pograniczu dwu lub większej ilości dyscyplin naukowych oraz angażowała partnerów z innych krajów. Projekty realizowano w przede wszystkim w dziedzinach psychologii społecznej, socjologii, ekonomii, demografii, nauk politycznych oraz geografii społecznej. W Instytucie realizowany jest też szereg projektów międzynarodowych zakrojonych na szeroką skalę i dających możliwość prowadzenia analiz porównawczych w różnych dziedzinach nauk społecznych.

Prowadzone w 2014 roku w Instytucie najważniejsze projekty badawcze podzielić można na sześć głównych grup tematycznych:
1. projekty dotyczące układów złożonych i nowoczesnych technologii komunikacji;
2. projekty dotyczące nauki i szkolnictwa wyższego oraz szeroko rozumianych zagadnień równości płci;
3. projekty obejmujące szeroko rozumiane zagadnienia związane z miastem i jakością życia na poziomie lokalnym;
4. projekty wdrożeniowe nastawione na wprowadzenie realnej zmiany społecznej i dotykające zagadnienia zaangażowania społecznego, sportu oraz zdrowia;
5. projekty dotyczące ekonomii i finansów z punktu widzenia psychologii społecznej;
6. projekty ilościowe o charakterze długofalowym, międzynarodowe i krajowe (WVS, ISSP, PGSS).

Część projektów skoncentrowana była wokół zagadnienia innowacyjności – zarówno w obszarze polityki społecznej, jak nauki. Podobnie jak w latach poprzednich prowadzono również długofalowe działania o charakterze wymiany naukowej i budowania pozycji Uniwersytetu Warszawskiego w międzynarodowych sieciach badawczych i naukowych. Wśród takich projektów znalazł się kontynuowanych w 2014 roku projekt Emergence by Design (MD) skoncentrowany na projektowaniu zjawisk emergentnych. Wychodząc z teorii rozwoju innowacyjności poprzez oddolne interakcje jednostek i organizacji, projekt zawiera kompleksowy zestaw zadań mających na celu udokumentowanie dynamicznego rozwoju (inkubacji) innowacji oraz upowszechnienia postaw innowacyjnych. Kolejnym takim projektem jest NESS – Non-Eqilibrium Social Science in ICT and Economics, który ma na celu stworzenie środowiska/grupy wiodących naukowców z różnych dziedzin nauk społecznych (zwłaszcza specjalistów z zakresie systemów złożonych, nie-ortodoksyjnej ekonomii czy modelowania wieloagentowego), zajmujących się rozwiązywaniem aktualnych problemów, współpracujących z decydentami politycznymi, przedsiębiorcami oraz innymi grupami interesariuszy. W ramach projektu planowane jest stworzenie nowego, opartego na technologiach informacyjno-komunikacyjnych paradygmatu ekonomii oraz wspieranie jego implementacji w dziedzinach związanych z polityką i biznesem, na rzecz postępu społecznego i gospodarczego. W 2014 roku w OBUZ kontynuowano również dotyczący tych zagadnień projekt Maestro „Regulacyjna teoria wpływu społecznego” prowadzonego pod kierownictwem Andrzeja Nowaka.

W zespole OBUZ prowadzony jest także projekt EFESEIIS: Enabling the flourishing and evolution of social entrepreneurship for innovative and inclusive societies (pod kierunkiem Ryszarda Praszkiera), który jest ukierunkowany na wspomaganie rozwoju przedsiębiorczości i innowacji społecznych oraz stworzenie wstępnej Ewolucyjnej Teorii przedsiębiorczości społecznej, wyjaśniającej różne drogi rozwoju przedsiębiorców społecznych w Europie a także zidentyfikowanie nowej generacji przedsiębiorców społecznych, a w tym określenie specyficznych właściwości ich działań i zbadanie wkładu tych nowych organizacji w tworzenie innowacji społecznych.

Jednocześnie, w 2014 Ośrodek Badań nad Społecznymi Problemami Płci kontynuował realizację projektu GendEQU – Gender Equality at University, finansowanego z Grantów Norweskich i realizowanego we współpracy z Wydziałem Ekonomii UW i norweskim instytutem badawczym NIFU. Badania związane z analizą funkcjonowania systemu nauki i szkolnictwa wyższego, w szczególności peryferyjnego systemu nauki realizował również Tomasz Zarycki w ramach grantu „Dualność peryferyjnego systemu nauki: studium przypadku nauk politycznych w Polsce”, który porusza zagadnienia produkcji wiedzy na peryferiach światowego systemu nauki. Dzięki regularnie prowadzonym badaniom w zakresie edukacji i szkolnictwa wyższego Instytut stał się jednostką wyspecjalizowaną w badaniach nad różnymi aspektami rozwoju szkolnictwa wyższego, korzystając przy tym z kompetencyjnych zasobów swoich pracowników odnoszących się do innych pól, w szczególności problematyki inteligencji, nierówności warunkowanych czynnikiem płci, samoorganizacji społecznej czy też zagadnień migracji. Pozycję Instytutu w tym zakresie odzwierciedla rosnąca liczba projektów doktorskich dotycząca tego zagadnienia prowadzona w ISS.

Kolejnym zagadnieniem kilku badań podejmowanych w ISS jest zagadnienie jakości życia na terenach miejskich. W ramach tego tematu Ośrodek Badań Interdyscyplinarnych nad Społecznymi Problemami Płci zakończył na początku 2014 roku jeden z priorytetowych projektów Komisji Europejskiej dotyczący innowacji w polityce społecznej w 10 krajach Europy – „WILCO: Welfare innovations at the local level in favour of cohesion” (finansowany z 7PR KE). Był to nowatorski projekt, dążący do wymiany najlepszych doświadczeń w zakresie nowych metod rozwiązywania problemów społecznych w europejskich miastach. Główne obszary interwencji dotyczą opieki, zatrudnienia, mieszkalnictwa oraz sytuacji migrantów.

Z kolei grant Anny Domaradzkiej „Miasto oswojone? Warszawskie enklawy społecznej aktywności i ich geneza” stanowił próbę spojrzenia na przestrzeń Warszawy jako na kontekst różnego rodzaju aktywności społecznej i obywatelskiej odbywającej się na poziomie wspólnot sąsiedzkich. Projekt miał na celu uchwycenie czynników sprzyjających budowaniu więzi sąsiedzkich oraz aktywizowaniu się wspólnot mieszkańców do działań na rzecz wspólnego dobra. Po zakończeniu projektu w 2014 roku Anna Domaradzka rozpoczęła realizację nowego grantu NCN „Ożywianie miasta – od urbanistyki do inicjatyw oddolnych”, który koncentruje się na badaniu związków między jakością przestrzeni i projektami rewitalizacyjnymi a jakością więzi społecznych w różnych dzielnicach Warszawy. Zagadnienia relacji sąsiedzkich w kontekście rosnącego zróżnicowania społecznego miast dotyczy także rozpoczęty w 2012 grant Sabiny Toruńczyk-Ruiz „Relacje z sąsiadami, przywiązanie do sąsiedztwa i postawy wobec różnorodności a zróżnicowanie społeczne w miejscu zamieszkania”.

Centrum Wyzwań Społecznych UW koordynowało w 2014 roku działania Uniwersytetu Warszawskiego w ramach globalnego projektu Startup Grind, który ma na celu zbliżenie środowisk naukowców oraz przedsiębiorców i inwestorów, w celu nawiązania między nimi współpracy, a docelowo komercjalizacji badań naukowych. Przedsięwzięcie realizowane jest w 85 miastach świata i ma charakter comiesięcznych spotkań w formie wywiadów z naukowcem, chcącym skomercjalizować swoje badania, przedsiębiorcą, który rozwija swój biznes w oparciu o badania naukowe oraz inwestorem, który wspiera komercjalizację badań naukowych. W tym samym roku CWS realizowało również ewaluacja ostatniej rundy ogólnopolskiego Programu Rozwoju Bibliotek prowadzonego przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego od 2009 r. dzięki grantowi Fundacji Billa i Melindy Gates. Celem projektu jest wspieranie lokalnych bibliotek, by jak najlepiej służyły mieszkańcom małych miejscowości, poprzez program COMBO obejmujący zestaw narzędzi i działań, dzięki którym biblioteki mają szansę przekształcić się w nowoczesne i pełne energii centra wiedzy i miejsca spotkań. W kwietniu 2014 Centrum Wyzwań Społecznych UW rozpoczęło duże badanie ewaluacyjne, którego celem będzie przede wszystkim odpowiedź na pytania o efekty osiągnięte dzięki realizacji projektu i ich trwałość. Innym projektem o charakterze badawczo-rozwojowym Centrum Wyzwań Społecznych jest „Wolontariat Rodzinny” nastawiony na badanie motywacji i wartości całych rodzin zaangażowanych w wolontariat społeczny oraz budowaniem systemu wsparcia dla tego typu wolontariatu, we współpracy z Centrum Wolontariatu UW oraz Akademią Rozwoju Filantropii. W 2014 roku Centrum kontynuowało również współpracę z Fundacją Rozwoju Kultury Fizycznej i Ministerstwem Sportu i Turystyki, w ramach badań nad społecznym oddziaływaniem i potencjałem infrastruktury sportowej, na rzecz ogólnopolskiego programu społecznego „Nasz Orlik”. Przeprowadzono m.in. badanie grup społecznych wykluczonych w Polsce ze sportu powszechnego, takich jak najmłodsze dzieci, dziewczynki, dorosłe kobiety, osoby niepełnosprawne i seniorzy. Badanie pozwala zrozumieć wpływ doświadczanych barier w byciu aktywnym na jakość życia i zdrowie publiczne. Centrum realizowało również badania ewaluacyjne programów „Mały Mistrz” i „Animator Sportu Dzieci i Młodzieży” dla Szkolnego Związku Sportowego, ewaluację programu MultiSport dla Instytutu Sportu i MSiT, oraz badanie jakościowe uczniów gimnazjów pod względem aktywności fizycznej dla Fundacji LOTTO Milion Marzeń i MSiT. CWS brało także udział w ewaluacji projektu “WF z Klasą” dla Centrum Edukacji Obywatelskiej.

Kolejnym obszarem, w którym realizowano w ISS badania w 2014 roku były zagadnienia związane z ekonomią i rynkami finansowymi. Dominika Maison w ramach grantu OPUS „Determinanty zachowań finansowych dzieci w wieku 10-11 lat” koncentrowała się na czynnikach kształtujących zachowania ekonomiczne dzieci. Z kolei Anna Kuźmińska w ramach swojego grantu PRELUDIUM zajmowała się sprawdzaniem czy Efekt Aktywizacji Idei Pieniędzy utrzymuje się, wzrasta czy zanika wraz z powtarzaniem aktywizacji pieniędzy. Sabina Kołodziej prowadziła badania w ramach swojego projektu „Społeczna ocena sprawiedliwości systemu podatkowego, stosunek do ryzyka finansowego a moralność podatkowa Polaków” stanowiących kontynuację badań skupionych wokół wpływu wiedzy ekonomicznej oraz postawy wobec podatków na społeczną ocenę legalnych i nielegalnych form opodatkowania. Mikołaj Lewicki realizował projekt „Procesy finansjalizacji w polskiej gospodarce” dotyczący problemów związanych ze zmianą funkcji sektora finansowego w gospodarce i znaczenia tej transformacji dla porządku instytucjonalnego, dynamiki gospodarki. Badanie objęło również zagadnienie związków między sektorem finansowym, a rynkiem mieszkaniowym, w tym powrotne wywiady z kredytobiorcami.

W ramach projektu MEASTRO „PTSD: Diagnoza Terapia Profilaktyka” Bogdan Zawadzki zajmował się eksperymentalnym określeniem możliwości prewencji PTSD (posttraumatic stress disorder), w kontekście kluczowych dla rozwoju i podtrzymywania zaburzenia stresowego pourazowego zmiennych poznawczych, intelektualnych i osobowościowych. Z kolei Grażyna Wąsowicz prowadziła badania dotyczące zagrożenia uzależnieniami behawioralnymi (od Internetu, gier internetowych, w tym e-hazardu, zakupów dokonywanych w sieci), w celu konstrukcji Kwestionariusza MAWI do pomiaru zagrożenia e-uzależnieniem oraz definicji kierunków działań profilaktycznych do wdrożenia przez pedagogów i psychologów szkolnych.

Prestiżowym przedsięwzięciem badawczym prowadzonym przez OBISPP od lat 80. jest realizacja polskiej części Międzynarodowych Badań nad Wartościami – World Values Survey – prowadzanych w prawie 100 krajach świata. Badanie WVS stanowi obecnie jedyne źródło danych empirycznych dotyczące wartości i postaw, które obejmuje prawie 90% populacji świata. Z jego wyników korzystają największe międzynarodowe instytucje, takie jak World Bank, UNDP czy UN-Habitat oraz rządy i środowiska opiniotwórcze z całego świata. Po zrealizowaniu w 2012 roku kolejnej fali badania, w 2014 zespół zajmował się dalszą analizą danych i opracowywaniem publikacji w oparciu o nie.

Z kolei w ramach prac Ośrodka Badań Socjologicznych w 2014 przygotowano narzędzia badawczych dla realizacji dwóch modułów International Social Survey Programme (ISSP): Społeczeństwo obywatelskie (Citizenship II); Postawy wobec pracy (Work Orientations IV). Na początku roku zakończono również realizację grantu „Polska w międzynarodowej perspektywie porównawczej: religijność i percepcja nierówności społecznych. Kontynuacja udziału Polski w Międzynarodowym Programie Badań Społecznych (ISSP) – Religia III, Nierówności Społeczne IV” otrzymanego z MNiSW na realizację badań w ramach międzynarodowego projektu International Social Survey Programme (ISSP).

W 2014 roku swoje działanie kontynuowało także działające od 2003 roku w ramach ISS Archiwum Danych Społecznych (ADS) (www.ads.org.pl). Jego celem jest archiwizowanie i udostępnianie zbiorów danych z wyników badań sondażowych zrealizowanych przez krajowe i międzynarodowe instytucje naukowe oraz ośrodki badawcze. W roku 2014 w ramach ADS Ośrodek Badań Socjologicznych udostępnił dwa zbiory danych: W sumie w 2014 roku Ośrodek Badań Społecznych opublikował W roku 2014 w ramach ADS udostępniono dwa zbiory danych: 1) Zoom na Uniwersytety Trzeciego Wieku; Towarzystwo Inicjatyw Twórczych “ę”; 2) Struktura społeczna w Polsce: POLPAN 2008; Zespół Porównawczych Analiz Nierówności Społecznych, IFiS PAN. W roku 2014 ADS zarejestrowało 4385 pobrań zbiorów danych i dokumentacji. ADS posiada 11483 zarejestrowanych użytkowników.

W dniu 17 lutego 2015 Instytut Studiów Społecznych zorganizował międzynarodową konferencję poświęconą tematowi Przedsiębiorczości i Ekonomii Społecznej. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele 11 Uniwersytetów z 10 europejskich krajów, w tym: Albanii, Austrii, Francji, Holandii, Niemiec, Włoch, Polski, Serbii, Szwecji oraz Wielkiej Brytanii. Wydarzenie było częścią międzynarodowego projektu badawczego EFESEIIS (Enabling the Flourishing and Evolution of Social Entrepreneurship for Innovative and Inclusive Societies).

Konferencja stworzyła okazję do podzielenia się wspólnym doświadczeniem oraz najnowszymi wynikami badań w obszarze przedsiębiorczości i ekonomii społecznej z uwzględnieniem podobieństw i różnic między poszczególnymi państwami na naszym kontynencie. Doskonałą okazją do dyskusji stały się warsztaty, w których wzięli udział interesariusze z całej Europy reprezentujący różne sektory, m.in.: banki, fundacje, inkubatory, władze lokalne, a także konsultanci, naukowcy,oraz sami przedsiębiorcy społeczni. Uczestnicy warsztatów podjęli starania w celu wspólnego wypracowania modelu ekosystemu sprzyjającego rozwojowi przedsiębiorczości społecznej. W wyniku prowadzonych dyskusji stworzono także rekomendacje dotyczące przyszłej polityki korzystnej dla rozwoju przedsiębiorczości społecznej, które następnie zostaną skierowane do Komisji Europejskiej.

Organizatorami konferencji byli: dr Ryszard Praszkier, dr Agata Zabłocka-Bursa i mgr Ewa Józwik.

Program dostępny pod linkiem: Stakeholders-workshop-program-Warsaw-17th-February-2015.

Galeria zdjęć z konferencji: https://www.facebook.com/InstytutStudiowSpolecznych/posts/844190945629143

Bogdan Cichomski passed away

The contemporary Polish nobility in European context

Book Panel Discussion on M.Kennedy’s “Globalizing Knowledge” – March 24, 2015

Zaproszenie na dyskusje o książce M.Kennedyego 24 III 2015

Podsumowanie działalności ISS w 2014

Conferene of the „”Enabling the flourishing and evolution of social entrepreneurship for innovative and inclusive societies” (EFESEIIS) project

Konferencja projektu “”Enabling the flourishing and evolution of social entrepreneurship for innovative and inclusive societies” (EFESEIIS)

ROLA SOŁTYSÓW WE WSPÓŁCZESNYCH SPOŁECZNOŚCIACH WIEJSKICH

Polska jako peryferie

Zaproszenie “”Kreatywność: skąd się bierze i jak ją zwiększać?” oraz “”Ekonomia społeczna w Polsce”